कालीदासाचे कुमारसंभव

इकबालने कालीदासाचा सेंसाॅर न केलेला मूळ स्वरूपातील "कुमारसंभव" हा काव्यसंग्रह वाच! अत्यंत शृगांरिक आहे ! असे सांगीतल्यामुळे त्यासाठी गुगलला जंगजंग पछाडले. कालीदासाचे सेंसाॅर न केलेले मूळ संस्कृत भाषेतील "कुमारसंभव" मिळवायचा कसोशीने प्रयत्न केला.पण गुगलवर मिळाले नाही.माधुरी पेटकरने टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठाच्या वाचनालयात जाण्याचा सल्ला दिला.पण तो या करोना काळात शक्य नाही.आचार्य प्र.के.अत्रे म्हणत असत - "अश्लील आहे ! मग वाचलेच पाहिजे !" त्याप्रमाणे "सनी लिओनी" ची नवीन क्लिप शोधावी त्याच उत्सुकतेने एकदाचे हिंदी भाषांतर शोधले. अथ पासून इति पर्यंत दोनदा पारायण केले.पण "सनी लिओनी" काही शेवटपर्यंत सापडली नाही.मला जे सापडले ते तुम्हाला सांगतो.

"कालीदासाचे कुमारसंभव" हे शंकर-पार्वती यांनी कार्तिकेय या बालकाच्या निर्मितीचे ब्रह्मदेवाचे कार्य कसे केले त्याचे हे वर्णन आहे.ज्या काळात हे "ब्रह्मदेवाचे कार्य" घडले तो काळ लक्षात घेऊनच ही काव्यरचना वाचली पाहिजे.ही काही एकविसाव्या शतकातली BF नव्हे.त्यामुळे त्यातले नादमाधुर्य,मंदारमाला या रचनेत केलेली काव्यशास्त्रीय रचना,कवीची कल्पना विलास,शब्दांची अप्रतिम निवड व त्यांची रचना या गोष्टींकडे काळजी पूर्वक लक्ष द्यायला हवे.त्याचे वर्णन मी पामराने काय करावे ? मी आपली मला कळालेली Psychology सांगतो.

मेंदूतील "nucleus accumbens" येथे तयार होणारे Dopamine आपल्याला "pleasure" मिळवून देते हे कळायला आपल्याला इ.स.चे १९५६ साल उजाडावे लागले. तर दि.११ मार्च, २०१५ उजाडला शास्त्रज्ञांना मेंदूमधील "dorsal posterior insula" हे "pain center" शोधायला. हे सर्व कालिदासाला इ.स.च्या पहिल्या शतकातच कसे बरे कळले असावे? पार्वतीची Pleasure-Pain Centres शंकराने कशी जागृत केली असावी.एक महिनाभर चाललेले त्यांचे हे "ब्रह्मदेवाचे कार्य" नंतर सख्यांना सांगताना पार्वतीने केलेले वर्णन व शंकराने केलेले दंतव्रण व नखांचे ओरखडे या खरे तर "वेदना" निर्माण करणार्‍या गोष्टी ती "आनंद खुणा" म्हणून सख्यांना कशी काय दाखवत असावी.हीच मला या काव्यात सर्वात शृगांरिक कडवी वाटली.म्हणून तुम्हाला पण सादर करतो.

रति-क्रिया में अक्षत अधरों का मुख-चुंबन

व खरोंच-रहित अंग नखों द्वारा काटने से।

और प्रिय के इस अति-प्रचंड प्रेम को सहन अक्षम

वह पार्वती, कोई विपरीत बात नहीं है इसमें।९।

कुतूहल-वश रात्रि का सुरत-वर्णन

जानने को उद्यत सखीजनों को विभात समय।

निराश नहीं करती थी और लज्जावश

हृदय से त्वरित अनुभव करती थी वह।१०।

और मुकुर में प्रिय द्वारा पृष्ठभाग में छोड़े गए

परिभोग नखक्षत आदि सम्भोग-चिह्न देखती।

और अनेक स्थानों पर स्थित ये-ये अंग सँवारने की

इच्छा से स्व-प्रतिबिम्ब देख लज्जा से भर जाती।११।

मी एवढे कष्ट घेतले आहेत.त्यामुळे आता इकबालने किंवा उदयने त्याचे "शेरो-शायरी" त रूपांतर करणे ही त्यांची नैतिक जबाबदारी आहे.

फोटो शोध सौजन्य - गुगल

सूचना - सदर लिखाण डॉ. दिलीप वाणी © कॉपीराईट आहे.