गोत्र

लाड सका(शाखीय) वाणी समाजाच्या मध्य आशियातील "सका/शक/Scythian" वंशाच्या पूर्वजांनी भारतात स्थलांतरित झाल्यानंतर हिंदू संस्कृती स्विकारली.

या हिंदू संस्कृती नुसार लाड सका(शाखीय) वाणी समाजात "सगोत्र" विवाह टाळले जातात. याचे वैद्यकीय कारण "जेनेटिक्स" या शाखेच्या अभ्यासात सापडते."जेनेटिक्स" या वैद्यकीय शाखेच्या अभ्यासकांनी हे मान्य केलेले आहे की एका गोत्रात लग्न केल्यामुळे अनेक आजार (जेनेटिकली ट्रांसमिटेड डिसीज) होऊ शकतात."थॅलेसेमिया" हा अनुवंशिक रक्त हे त्याचेच एक उदाहरण !

अशा उदाहरणांमुळे हिंदू संस्कृती किती संपन्न होती हे लक्षात येते.

काय आहे ही "गोत्र" संकल्पना ?

"गोत्र" म्हणजे समान रंगसूत्रे(Chromosomes) असणार्‍या लोकांचा गट !

रंगसूत्रे(Chromosomes) आई-वडीलांकडून मिळत असल्याने आपले "गोत्र" आपल्या जन्मानुसार ठरते.

"धर्मसिंधु" या हिंदू धर्मग्रंथामध्ये गोत्राचे लक्षण पुढील प्रमाणे दिलेले आहे :-

'तत्र गोत्र लक्षणम् - विश्वामित्रो जमदग्निर्भरद्वाजोथ गौतमः ।

अत्रिर्वसिष्ठः कश्यप इत्येते सप्तऋष्यः ॥ '

(विश्वामित्र,जमदग्नि,भरद्वाज, गौतम, अत्रि, वसिष्ठ,

आणि कश्यप हे सात ऋषी आहेत व आठवे ऋषी अगस्त्य हे होत. यापैकी प्रत्येक ऋषीचे अपत्य म्हणजे "गोत्र" होय)

"गोत्रां" ची संख्या अगणीत असली तरी हिंदू धर्माने त्यांचे वर्गीकरण सुलभ व्हावे म्हणून त्यांची विभागणी पन्नास "गणा" मध्ये केलेली आहे.

त्या त्या ऋषींच्या नावांना "गोत्र" असे म्हणतात.प्रमुख गोत्र व त्यांची प्रवरे खालील प्रमाणे :-

१ अत्रि : आत्रेय -आर्चासन -श्यावाश्व

२ अघमर्षण : वैश्वामित्र -अघमर्षण-कौशिक

३ आंगिरस : आंगिरस -आंबरीष -यौवनाश्व

४ आयास्य : आंगिरस -आयास्य -गौतम

५ आर्ष्टिषेण : भार्गव - च्यावन -आप्न्वन - आर्ष्टिषेण -

अनूप

६ उपमन्यु : वासिष्ठ -इंद्रप्रमद -आभ्रद्ववसु

७ कण्व : आंगिरस -आजमीढ -कण्व

८ कपि : आंगिरस -आमहीयव -औरुक्षयस

९ काश्य्प : काश्य्प -अवत्सार -नैधृव( काश्य्प) -अव्त्सार -

असित

१० कुत्स : आंगिरस -माधांत्र -कौत्स

११ कौंडिण्य : वासिष्ठ -मैत्रावरुण -कौंडिण्य

१२ कौशिक : वैश्वामित्र --अघमर्षण -कौशिक

१३ गार्ग्य : आंगिरस -शैन्य -गार्ग्य

१४ जामदग्न्य : भार्गव - च्यावन -आप्न्वन -और्व -

जामदग्न्य

१५ नित्युन्द : आंगिरस - पौरुकुत्स्य -त्रासदस्यु

१६ नैध्रुव : काश्य्प -अव्त्सार - नैध्रुव

१७ पाराशर :वासिष्ठ -शाक्त्य -पाराशर

१८ बादराण : आंगिरस -पौरुकुत्स्य -त्रासदस्यु

१९ बाभ्र्व्य : वैश्वामित्र -देवरात -औदास

२० बिद : भार्गव - च्यावन -आप्न्वन-और्व - बिद

२१ भारव्दाज : आंगिरस बार्हस्पत्य -भारव्दाज २२मित्रायु :

भार्गव - च्यावन -देवोदास

२३ मुद्ग् गल : आंगिरस -भार्ग्याश्व -मौद्ग्गल्य

२४ यस्क : भार्गव वैतहव्य -सावेतस

२५ रथीतर :आंगिरस -वैरुप -रथीतर

२६ वत्स : भार्गव - च्यावन -आप्न्वन-और्व -जामदग्न्य

२७ वासिष्ठ : वासिष्ठ -इंद्रप्रमद -आभ्रद्ववसु

२८ विष्णुवृद्ध :आंगिरस -पौरुकुत्स्य -त्रासदस्यु

२९ वैश्वामित्र : वैश्वामि