देवांचे कुलग्राम - पिलखोड

"सका/शक/Scythian" वंशाच्या लाड सका(लाड शाखीय) वाणी समाजातील "देव" कुलाचा इतिहास

"सका/शक/Scythian" वंशाच्या,"ऋषिका" या जमातीचे लाड सका (लाड शाखीय) वाणी समाजातील "देव" कुलबांधव मध्य आशियातून पाकिस्तान, काश्मीर, हरयाणा, पंजाब, राजस्थान, गुजरात व शेवटी महाराष्ट्रामध्ये नर्मदा, तापी, गिरणा इ. नद्यांच्या खोऱ्यात स्थिरावले.

या जनसमूहामधील "देव" कुलाचे बरेचसे घटक मुख्यतः जळगाव जिल्यामधील चाळीसगाव तालुक्यातील "पिलखोड" (Coordinates: 20°31'54"N 74°49'1"E, PIN Code - 424101), या चाळीसगाव पासून २० कि.मी अंतरावरील, "गिरणा" नदीच्या काठावरील गावामधे येउन स्थिरावले.

लाड सका(लाड शाखीय) वाणी समाजातील सर्व "देव" कुलाच्या लोकांना अभिमान वाटावा अशा आपल्या "पिलखोड" या कुलग्रामामध्ये जन्माला आलेल्या अतिशय थोर व्यक्तिमत्वाचा आपल्या सर्व "देव" मंडळीना परिचय असला पाहिजे. ती व्यक्ती म्हणजे थोर गणितज्ञ "भास्कराचार्य" !

"भास्कराचार्यां" चा जन्म सह्याद्रीच्या कुशीत,विज्जद्वीद/प्राचीन विज्जलविड/सध्याचे चाळीसगाव जवळील "पाटण" येथे महेश्वर नावाच्या,शांडिल्य गोत्री ब्राह्मणाच्यापोटी झाला.

(संदर्भ:- कै.भाऊ दाजी तेलंग या संशोधकाने पाटण, तालुका चाळीसगाव,येथील पाटणा देवीच्या मंदिरात शोधून काढलेला,भास्कराचार्यांचा नातू चांगदेव याने घडविलेला शिलालेख,चाळीसगाव जवळील बहाळ या गावामधील मंदिरात भास्कराचार्यांचा दुसरा नातू अनंतदेव याने घडविलेला शिलालेख व नाशिकचे श्री.घोलप कुटुंबीयांकडे असलेला ताम्रपट,रॉयल एशियाटिक सोसायटीच्या नियतकालिकेत प्रसिद्ध झालेले संशोधन, मुनीश्वररचित मरीचिका हा ग्रंथ, भास्कराचार्यांनी लिहिलेली लीलावती या ग्रंथावरील टीका,प्रा.ना.ह.फडके लिखित "लीलावती पुनर्दर्शन" हा ग्रंथ, "सिद्धांत शिरोमणी" हा भास्कराचार्यांनी लिहिलेला ग्रंथ).

वेदशास्त्रसंपन्न अशा पंडितांच्या सहवासात भास्कराचार्यांनी ज्ञानार्जन केले. प्राचीन भारतीय खगोलशास्त्र, दशमान पद्धत, संख्यांचे नामकरण (एकम,दहम व पुढे क्रमाने १० चा वर्ग -शतम, सहस्त्र, अयुत, लक्ष, प्रयुत, कोटी, अर्बुद, अब्ज, खर्व, निखर्व, महपद्म, शंकू, जलधि, अंत्य, मध्य व पारद), कुटक(Pulveriser - Indeterminate equation of first order), खगोलशास्त्रीय अंकगणित,काव्यरूप बीजगणित(लीलावती ),चक्रावळ (Indeterminate equation of second order/Pell’s equation /Brahmagupta-Bhaskaracharya equation), वर्ग, घन, वर्गमूळ, घनमूळ काढण्याच्या सोप्या पद्धती, पायथागोरसचा सिद्धांत,खंडमेरु ( Pascal Triangle), अंकपाश (permutations and combinations),value of PI, अनंत - खहर राशी (concept of infinity), अशा एक ना अनेक विषयांवर त्यांनी जगन्मान्य लिखाण केले आहे.

"भास्कराचार्यां" च्या "सिद्धांत शिरोमणी" या ग्रंथाचे एकूण १४५० चरण असून वयाच्या केवळ ३६ व्या वर्षी त्यांनी हे महत्कार्य केले.लीलावती(२७८ चरण),बीजगणित(२१३ चरण) गणिताध्याय (४५१ चरण) व गोलाध्याय(५०१ चरण) अशा चार भागांमध्ये या ग्रंथाची रचना केलेली आहे.

"भास्कराचार्यां" च्या या सर्व समावेशक संशोधनाबद्दल "दैवज्ञ गणेश" या पंडिताने "गणकचक्रचूडामणी " म्हणून केलेले भास्कराचार्यांचे वर्णन अतिशय सार्थ वाटते.

आपला कृपाभिलाषी,

प्रा.डॉ.दिलीप बाळकृष्ण वाणी(देव,भडगावकर)

Email I.D. - medicarelabs@gmail.com

भ्रमणदूरभाष :- ९८२३२३०४६६