मध्य आशियातील इतिहास

मध्य आशियातून भारतात स्थलांतरित झालेल्या लाड सका(शाखीय) वाणी समाजाच्या "सका/शक/Scythian" वंशाच्या पूर्वजांची ओळख समस्त जगाला व्हावी या उद्देशाने Irma Marx या लेखकाने "The Scythians" या नावाची एक पुस्तिका प्रकाशित केली आहे.सका/शक/Scythian" लोकांचा मोठा अभ्यास जगभर चालू आहे.रोज नवनवीन माहितीवर प्रकाश पडत आहे.त्यावर समस्त लाड सका (शाखीय) वाणी समाज बांधवांचे लक्ष असले पाहिजे.

मध्य आशियातील सायबेरिया प्रांतात, अल्ताई पर्वत रांगांमधे रहाणार्‍या, इराणी मूळ असलेल्या या "सका/शक/Scythian" टोळ्यांना "Kindred Scythians/ Eastern Scythians) म्हणून ओळखले जाते. हेच महाराष्ट्रातील लाड सका/शाखीय वाणी समाज बांधवांचे पूर्वज आहेत.(संदर्भ - Herodotus)

या "सका/शक/Scythian" टोळ्यांना विजयाकडे नेणारी खालील युध्द कौशल्ये वाखणण्यासारखी होती :-

१.उत्तम धनुष्य(Composite Bow)

२.विषारी बाण(Scythicon)

३.भाता व धनुष्य पेटी(Gorytos)

४.मुठी असलेले खोगीर(Saddle)

५.रिकीब(Stirrup)

१.उत्तम धनुष्य(Composite Bow) - सायथीयन धनुष्य हे लाकूड व प्राण्यांची शिंगे वापरून व लाख/डिंक यांनी जोड देवून बनविली जात असत.

२.विषारी बाण(Scythicon) - Scythicon म्हणजे विषारी बाण.हे विष सर्पाचे विष,मानवी रक्त व प्राण्यांची विष्ठा यापासून बनविलेले असे.या Scythian बाणांची टोके छोटी,काटेरी व या विषाने माखलेली असत.त्यांनी शत्रूच्या मर्मस्थानावर प्रहार झाल्यास मृत्यू अटळ असे.

३.भाता व धनुष्य पेटी(Gorytos)-

धनुष्य-बाण ठेवण्याची वैशिष्ट्यपूर्ण पेटी म्हणजे Gorytos ! ही पेटी डाव्या कुल्ल्यावर पाठीच्या दिशेने तोंड करून बांधली जात असे.या पेटीतून उजव्या हाताने बाण उपसून तो उजव्या बाजूने धनुष्याला लावून धनुष्याची प्रत्यंचा उजव्या हाताच्या अंगठ्याने कानापर्यंत ताणली जात असे.

४.मुठी असलेले खोगीर(Saddle) व रिकीब (Stirrup) -

रिकीब(Stirrup) चा शोध लावण्यापूर्वी सायथीयन घोडेस्वार चारी बाजूला खुंट्या असलेले चामडी खोगिर(Saddles) वापरीत असत. या खुंट्यांचा वापर करून ते स्वत:ला घोड्यावर स्थिर करीत असत व मग नेम धरून तिरंदाजी करीत असत.मात्र रिकीब(Stirrup) चा शोध लागल्यावर त्याचा वापर करून ते घोड्यावर उभे राहून स्वत:ला स्थिर करून तिरंदाजी करू लागले.

माझ्या माहितीप्रमाणे स्वत:चा घोडा असणारे एकमेव लाड सका/शाखीय वाणी समाज बांधव म्हणजे श्री.नरहर गोपाळ अलई,नामपूर उर्फ "बागलाणचे बाबा" !

इराणी मूळ असलेल्या या भटक्या जमातीचे लोक इ.स.पूर्व दुसर्‍या शतकापासून ते पार इ.स.च्या चवथ्या शतकापर्यंत टप्प्याटप्प्याने सायबेरिया प्रांतातून Sogdiana, Bactria, Arachosia, Gandhara, Sindh, Kashmir, Punjab, Haryana, Uttar Pradesh, Bihar, Rajasthan, Gujarat and Maharashtra या क्रमाने उत्तर व पश्चिम भारतात स्थलांतरित झाल्या व "भारतीय शक/Indo-Scythians" म्हणून ओळखल्या जाऊ लागल्या.

लाड सका(शाखीय) वाणी समाजाच्या "सका/शक/Scythian" वंशाच्या या पूर्वजांचा सुमारे ५०,००० वर्षांचा इतिहास आपण सर्वांनी या अभ्यासगटात वाचलाच असेल. त्यामध्ये हे "सका/शक/Scythian" वंशाचे लोक मध्य आशियातील "सायबेरिया" या प्रांतातून भारतात स्थलांतरित झाल्याचा इतिहास क्रमवार मांडला होता.त्याला पुष्टी देणारे हे संशोधन आहे.या संशोधनाच्या पार्श्वभूमीवर लाड सका(शाखीय) वाणी समाजाच्या कुलदेवता,कुलाचार, कुल,कुलग्राम,कुलनाम,गोत्र,धार्मिक संकल्पना,सामाजिक चालीरिती या गोष्टींचा सखोल अभ्यास होणे आवश्यक आहे.त्याचा उहापोह या अभ्यासगटात वेळोवेळी केलेलाच आहे.तो सर्वांनी अवश्य वाचावा व आपल्या बहुमूल्य प्रतिक्रिया या अभ्यासगटात अवश्य नोंदवाव्या.ही नम्र विनंती.

आपला कृपाभिलाषी,

प्रा.डाॅ.दिलीप बाळकृष्ण वाणी

व्यवस्थापक

फेसबुक वरील "History of Lad Saka (Shakhiy) Wani Samaj" हा सार्वजनिक अभ्यास गट(सभासद संख्या - दीड लाख)